VOICE OVER.NU

Voiceover, stem, stemmen

Ervaren all round mannenstem met eigen studio

Het is de meest gestelde vraag in mijn leven. "Hoe ben jij voice over geworden?" En ik heb het verhaal al vele malen verteld, soms wat uitgebreider, maar meestal summier. Als het je interesseert, lees verder.

Misschien kun je er iets van leren!

Hoe word ik voice over? Mijn verhaal.

Je moet maar mazzel hebben in je leven. Ik heb dat tot nu toe zeker vaak gehad. Wie kan zeggen dat-ie ooit als jong broekje bijna een hele dag heeft doorgebracht met Philip Bloemendal, de legendarische stem van het Polygoon journaal, die je altijd op televisie hoort als er oude fragmenten worden getoond. Ik heb hem teksten zien schrijven (want dat deed hij zelf), ik heb hem ZIEN inspreken, live, recht voor mijn neus, in dezelfde ruimte. Als kind vond ik het Polygoon journaal, dat toen al op z'n laatste benen liep, al vreselijk fascinerend. Hij vertelde me waar je op moest letten, wat belangrijk was en hoe je een "opbouw" moest maken. Meneer Bloemendal vond het wel grappig, zo'n jonge, zeer geïnteresseerde druif, die een werkstuk wilde maken over Polygoon. En hij ergerde zich aan prutsers, zei hij. Meneer Bloemendal kon het weten, want hij was toen al 187 jaar de stem van Polygoon. En ik heb er nog cassettebandjes van, opgenomen met mijn allereerste cassetterecorder - een Loewe Opta die rook naar elektronica - maar Joost mag weten waar ze zijn, want ik heb na die tijd een beetje veel bandjes verzameld. Meneer Bloemendal praatte hard en duidelijk, ook in het echt. Op die manier konden ze je achterin de bioscoopzaal ook nog goed verstaan en zo was hij dus in het dagelijks leven ook gaan praten.

Maar ook Bob Korpershoek heb ik mogen meemaken. Een van de mooiste stemmen die ik ooit heb gehoord. Samen met mijn studievriend Peter Adrichem bezocht ik hem thuis, omdat we een tekst nodig hadden voor een filmpje dat we moesten maken in het kader van onze studie aan de Film- en Televisie Academie. Meneer Korpershoek wilde er niets voor hebben, maar we brachten toch maar een fles whiskey voor hem mee. Een geweldige man met een stem als een klein kanon, met wie ik zelfs bevriend raakte, die ik Bob mocht gaan noemen, en bij wie ik thuis bleef komen. Hij sprak een naamjingle voor me in, die ik nog steeds gebruik als ik eenmaal per jaar op Arrow Classic Rock een week lang de Rock 500 presenteer. Als Bob Korpershoek ergens binnen kwam en begon te praten, dan was iedereen direct stil.

Op de Filmacademie ontmoette ik ook Jan Roelands, die daar les gaf. Toen we zijn eerste college kregen, had ik er geen idee van wie hij was. Tot hij zijn mond open deed. Er ging een rilling over m'n rug, want DIT was die prachtige stem van de televisie en die ging mij les geven.

Voor veel mensen zijn de begrippen "mooie stem", "vakkundig stemgebruik" en "professionele voice over" precies hetzelfde. Ik denk daar anders over. Een mooie stem hoef je nog niet altijd vakkundig te kunnen gebruiken, laat staan professioneel. Dit is geen spijkers op laag water zoeken, het is gewoon de realiteit. Elke doorgewinterde regisseur of technicus zal begrijpen wat ik ermee bedoel. Ik probeer het ergens anders op de site een beetje uit te leggen, waar ik de nadruk leg op de mooiheid van sommige stemmen. Dat is natuurlijk ontzettend subjectief, al denk ik dat er een paar factoren zijn die bijna altijd van toepassing zijn.

Maar jij wilt weten hoe je voice over kunt worden en hoe je er je inkomen mee zou kunnen verwerven. Een professional, zullen we maar zeggen, dus laten we daar eerst naar kijken. Verderop vertel ik je hoe ik zelf in het vak terecht ben gekomen. Misschien dat je aan mijn verhaal iets hebt.

Professionele Voice Over

Wanneer ben je nu eigenlijk professioneel? Je kunt dat woord op minstens twee manieren uitleggen. Als je er je brood mee kunt verdienen, dan mag je jezelf volgens mij professioneel noemen, omdat inspreken dan "je professie" is. Maar je kunt dat predikaat ook gebruiken als je er niets aan verdient, maar werk aflevert dat een kwaliteit heeft die overeenkomt met de kwaliteit van mensen die er wel (goed) van kunnen leven.

Ik heb de indruk dat de term "professionele voice over" op internet misschien af en toe een beetje oneigenlijk wordt gebruikt. Toen ik een tijdje geleden zat te struinen op het net om te kijken waaruit mijn concurrentie bestond, kwam ik tientallen websites van mannen en vrouwen tegen die zichzelf allemaal professioneel noemen. Voor zover ik dat kan beoordelen zat er zeker talent tussen, maar de meeste stemmen die ik hoorde, zou ik zelf absoluut niet het predikaat professioneel willen geven. Maar ja, wie houdt ze tegen? Er is geen wettelijk vastgestelde norm die bepaalt of je wel of niet professioneel bent. Een voice over is geen loodgieter of elektricien, want dan moet je wel een proeve van bekwaamheid afleggen. Maar het verbaasde me. Een grote mond doet een hoop in dit vak.

Jezelf bakken geld laten betalen voor een beetje babbelen

Je zult mij niet horen zeggen dat ik de wijsheid in pacht heb, maar ik weet zo langzamerhand wel zo'n beetje wat werkt en wat niet werkt. Dat gevoel komt vanzelf als je veel ervaring krijgt. En dat heeft weinig met smaak te maken; het gaat gewoon om een mechanisme dat je herkent. In dat verband is het bijna een beetje lachwekkend hoe sommige "voice overs" zichzelf aanprijzen. Geen microfoontechniek (ploppen), in dertig seconden drie verkeerde klemtonen, en jezelf toch een professionele voiceover durven noemen. Kijk, iedereen kan tikken, maar dat wil nog niet zeggen dat we allemaal in staat zijn om een Harry Potter reeks te schrijven. Praten kan ook bijna ieder mens, maar goed inspreken is wat anders dan voor een microfoon gaan zitten, je mond open doen en je stembanden in beweging brengen. Het gaat om intonatie, dynamiek, tempo, energie, uitspraak, melodie, toonhoogte - en de perfecte mix daarvan - om maar eens een paar dingen te noemen. Een leuke stem hebben, betekent nog niet dat je weet hoe je een boodschap tussen zender en ontvanger, dus jij en de luisteraar, zo effectief mogelijk kunt overbrengen.

Mocht je zelf een van de voice overs zijn die ik net bedoelde, en mocht je jezelf herkennen en dit toevallig lezen..., ik bedoel het niet vervelend. Misschien kun je hier de les uit trekken dat het heel belangrijk is om te weten wat je doet, om je eigen geluid te ontwikkelen, om te begrijpen hoe een luisteraar jouw boodschap zal ervaren. We hoeven dingen niet moeilijker te maken dan ze zijn, maar inspreken is volgens mij een vak dat je moet leren en waar je je best voor moet doen. Niet door anderen te imiteren, maar door zelf na te denken en door te proberen.

De voice over droom

Minstens eenmaal per week, maar soms nog veel vaker, word ik gebeld door iemand die me vraagt of ik kan helpen om "voice over te worden." Als jij een van de mensen bent door wie ik weleens ben benaderd, dan weet je wat mijn eerste vraag was. "Waarom zou je dat willen?" Het meest gehoorde antwoord is: "Nou, gewoon, omdat het me wel leuk lijkt." Tja, daar kan ik me iets bij voorstellen. Maar als ik dan even doorvraag, komt er heel vaak uit dat het vak van voice over - naar mijn mening tenminste - ernstig wordt onderschat.

Kijk, ga nu alsjeblieft niet denken dat ik het vak overdreven belangrijk wil maken en ik verbeeld me zelf ook niets. Maar het is aan de andere kant ook niet zo dat iedereen die voor een microfoon gaat zitten en een tekst voorleest, daarmee meteen voice over of spreekstem of inspreker of commentaarstem is. Het lijkt natuurlijk allemaal heel leuk, want relatief gezien verdient het best aardig voor een beetje praten, maar het is niet zomaar "voorlezen" wat je doet, al lijkt het dat misschien wel.

Mocht je dus voice over willen worden omdat je denkt dat je inderdaad bakken met geld kunt verdienen door alleen maar een beetje voor te lezen wat een ander heeft geschreven, dan heb je het mis. Leuk dat je die droom hebt, maar meer dan een droom zal het ook nooit worden.

"Maar je bent toch zelf ook ooit begonnen?" denk je nu misschien.

Dat klopt. En net als zovelen rolde ik bij toeval in het vak. Ik weet niet of je er wat aan hebt, maar ik zal je vertellen hoe het bij mij gebeurde.

Hoe word ik voice over? (Voiceover mag ook...)

Je bent er nog? Mooi. Ik hoop dat je er iets hebt aan als je ontdekt hoe het in mijn geval is gegaan.

Op de Filmacademie werd mij door de later in Duitsland wereldberoemd geworden "televisiedokter" Aart Gisolf, die daar ook les gaf, een vreemde voorspelling gedaan. Hij zei ooit tegen mij, terwijl we het over heel andere dingen hadden: "Er komt een moment dat bijna iedereen in Nederland jouw stem zal kennen." Of hij nu paranormaal was, of een ongekend vermogen bezat om in te schatten hoe een loopbaan zich in een bepaalde cultuur zou kunnen ontwikkelen..., ik weet het niet. Op dat moment wist ik me er geen raad mee, omdat ik die ambitie nooit had uitgesproken en aan de NFTVA studeerde ik om heel andere redenen. Ik wilde films en televisieprogramma's leren maken en met het inspreken ervan was ik op dat moment volstrekt niet bezig.

Niet lang daarna moest ik bij Veronica zijn, samen met mijn eerder genoemde studievriend Peter, om een bandje met muziek op te halen. Opsturen via internet was er in die dagen nog niet bij. Omdat degene bij wie we het muziekje moesten oppikken ziek was, kwamen we terecht bij Rob de Boer, op dat moment "Chef Amusement". Hij liep met een idee rond voor een programma dat moest worden gemaakt maar hij wist niet door wie en kijk aan..., daar stonden ineens twee studentjes die jong waren en wel wat wilden. Zou 1 en 1 hier 3 kunnen zijn? Hij besloot ons voor te stellen aan Lex Harding, op dat moment, samen met Rob Out, de baas van Veronica. (Voor de jongere generatie: Lex is niet alleen de grote man achter Veronica en de VOO, maar ook de oprichter van Sky Radio, RTL, Radio 538 en TMF en nog wat dingen.) Die leek het wel wat en hij vroeg of wij er zin in hadden. Kun je 't je voorstellen? Je studeert, je komt voor een bandje en je wordt gevraagd om voor de op dat moment snelst groeiende omroep een serie televisie programma's te gaan maken. Dat heet met een duur woord "serendipity". En òf we er zin in hadden.

Het was natuurlijk een uitgelezen kans en we zeiden volmondig ja. Werken als tv programmamaker bij Veronica was een droom voor velen en wij hoefden er niet eens om te bedelen of te solliciteren; kon het nog mooier? En bovendien werkten de meeste mensen bij Veronica zowel voor radio als televisie, dus als je je stinkende best deed, dan kreeg je alle kansen. Maar dat ontdekte ik later pas.

En zo gebeurde het dus dat mijn studievriend en ik als enigen van onze studielichting al een volwaardige baan hadden in het laatste jaar van onze studie, waar de toenmalige directie van de NFTVA in eerste instantie wat vreemd en afwijzend tegenaan keek. Nu wist ik vóór die tijd ook al wat hard werken was, maar in de laatste semesters kreeg dat begrip voor mij een nieuwe dimensie.

"Jij moet eens een spotje inspreken."

Omdat er eigenlijk geen plaats was in de villa waar Veronica gehuisvest was, aan de Utrechtseweg in Hilversum, kwam ons kantoor in de keuken, met zicht op de achtertuin, waar we tussen de middag soms voetbalden. In de bijkeuken was een montage unit geplaatst, dus dat kwam goed uit. We begonnen aan "The Story Of...", een programma dat later wereldwijd verkocht zou worden, tot in Amerika en Japan. Gemaakt in de keuken door twee studentjes die bereid waren dag en nacht te werken.

Na een maand of twee kwam Lex Harding naar mij toe en hij zei, zonder dat ik ooit had aangegeven dat ik daar ook maar enige interesse in zou hebben: "Jij moet eens een spotje inspreken." Ik had er niet om hoeven vragen, ik had niet verkapt aangegeven dat ik het wel leuk zou vinden.... niets van dat alles. Hij vond kennelijk dat ik het maar eens moest proberen. Van het een kwam het ander, want het spotje beviel goed, en voor ik het wist ging ik programma's inspreken en werd ik de station voice van Veronica. Heb ik daar mijn best voor moeten doen? Volstrekt niet, ik ben er gewoon ingerold. Makkelijk he? Een wereldbaan..., en ik werd nog betaald ook.

TALENT + KANS + HARD WERKEN = SUCCES

Je kunt je voorstellen dat ik aan Lex Harding van alles te danken had, net zoals zoveel mensen, want hij geloofde op de een of andere manier in mij. Ik denk dat (alfabetisch) Adam Curry, Wessel van Diepen, Edwin Evers, Jeroen van Inkel, Jeroen Pauw, Loretta Schrijver, Rob Stenders, Caroline Tensen, Anita Witzier, Erik de Zwart en honderden anderen hem minstens net zo dankbaar mogen zijn. Want je kunt nog zoveel talent hebben..., er moet wel iemand zijn die je de kans wil geven, omdat hij ziet dat je keihard je best wil doen en omdat hij meent een vleugje talent waar te nemen. En ik kan je verzekeren dat het een beetje vreemd is om samen te werken, op gelijkwaardig niveau, met iemand die in je kinderjaren een radioheld was, naar wie je vol bewondering luisterde terwijl je je huiswerk aan het maken was. En nog steeds leer ik van hem. Heb ik mazzel gehad, ...of heb ik mazzel gehad?

Links een filmpje uit de tijd dat ik zelf kind was, rechts de commercial die ik eind 2011 insprak voor een boek dat Lex had geschreven over zijn reis naar Zuid-Afrika. Hoe raar kan het lopen.

Nou, let op, want ik ben er nog niet. Dat ik ongelofelijk veel geluk heb gehad, dat is dus wel duidelijk. Maar er moet toch iets in mijn stem hebben gezeten dat Lex Harding op het idee liet komen om mij wat in te laten spreken. Dat idee heeft hij bij meerdere mensen gehad en het pakte bij mij toevallig goed uit. Is dat omdat ik zoveel talent had? In alle eerlijkheid, ik vraag het me af. De stem die je bij je geboorte hebt meegekregen, dat is het, daar moet je het mee doen. En de een zal een wat meer commerciële stem hebben dan de ander. Natuurlijk, je kunt spraaklessen nemen, en je stem moedwillig verdraaien, maar daar zit het allemaal niet in. Met een aardige stem ben je er nog lang niet.

Een groot geheim is volgens mij dat je er "helemaal voor moet gaan." Daarmee bedoel ik dat je de bereidheid hebt om je helemaal te geven voor het bereiken van het beste resultaat. Luilakken is er niet bij. En wat al de mensen die ik net noemde met elkaar gemeen hebben, is dat ze allemaal ontzettend fanatiek zijn en geen mislukking willen accepteren. Het zijn stuk voor stuk perfectionisten op hun vakgebied, die hun "product" op de eerste plaats durven te zetten, ook al lijkt het soms dat 't allemaal vanzelf gaat.

Voice Over Les

Kunnen we een les trekken uit mijn verhaal? Ik denk het wel. Je moet over enig talent beschikken, omdat het zogenaamde geluk je anders niet komt aanwaaien. Zonder dat sprankje talent doe je niets. Maar je moet ook bereid zijn om er he-le-maal voor te gaan, om in weer en wind en bij nacht en ontij met je vak bezig te zijn. En dat voelt dan helemaal niet als een opgave, want dit is wat je wilt. Het is geen taak of werk, het is een kans. Ik zal ze niet met name noemen, want dat is te pijnlijk, maar ik ken diverse mensen die een prachtige carrière hadden kunnen hebben als ze beter hun best hadden gedaan. Ik was erbij toen ze de kans kregen en ik zag ook hoe ze hem verprutsten. Als jouw "momentum" daar is, pak het dan. Maar om dat ideale moment tegen te komen, moet je er wel voor zorgen dat je iets te bieden hebt, dat je iets kunt, ook al heeft datgene op zichzelf weinig met voice over zijn te maken. Dus.... als jij het echt wilt gaan maken in dit vak en bij de besten wilt gaan horen, weet dan dat het niet vanzelf zal gaan. Je zult ervoor uit je stoel of van je bank moeten komen. Maar heb je talent en wil je ervoor werken, dan zijn er erg veel mogelijkheden.

Had je de tips al bekeken?

Oh, wil je misschien nog iets meer lezen over "mooie stemmen"? Dat kan.

De tags voor deze pagina:
Hoe word ik voice over, tips voor voice over en voice-overs, de commercials, bedrijfsfilms en voice response, animatie en stemacteur. Voiceover stem voor bedrijfsvideo, stemmen bij stemmenbureau, commercial en reclamestem inspreken van de spreekstem of tv stem bij 24kitchen, rtl4 net5 met reclame en gesloten deuren.